Wie heeft ooit besloten dat ons rechtssysteem gebaseerd moet zijn op een derde partij die beslissingen neemt namens de partijen in conflict? De vraag is het waard om te stellen in het licht van de resultaten die mediation kan bereiken, ook in een verscheidenheid aan arbeidsrechtelijke geschillen.
Interview met Olivier Rijckaert en Maureen Degueldre over het belang van bemiddeling in de arbeidswereld
Bemiddeling ontstond in België ongeveer twintig jaar geleden, zonder dat het toen echt enthousiasme opriep, noch bij advocaten noch bij de rechtbanken - behalve bij familiebemiddeling. " In het arbeidsrecht blijft de eerste reflex de rechtbank", merkt Olivier Rijckaert op. Maar voor bepaalde soorten zaken, als advocaten een snelle en effectieve oplossing voor het geschil voor ogen hebben, zullen ze meer een beroep doen op bemiddeling. In 75% van de gevallen resulteert het daadwerkelijk in een oplossing en vooral een oplossing die beide partijen bevalt, omdat ze door hen is geconstrueerd ." Volgens hem leent een aanzienlijk deel van de geschillen in het arbeidsrecht zich ervoor. " We denken aan gevallen van discriminatie, onredelijk ontslag, psychosociale belasting of intimidatie: kwesties waarbij het menselijke aspect grotendeels voorrang krijgt op het financiële aspect. Heel vaak vragen de klagers niet zozeer om geld, maar eerder om gehoord, erkend en gerespecteerd te worden . Bovendien wordt bij het starten van een gerechtelijke procedure de beslissing doorgaans twee tot drie jaar na de feiten genomen, dat wil zeggen te laat. Met mediation kunnen wij snel handelen, wanneer een daadwerkelijke inhoudelijke oplossing nog mogelijk is ."
Aanpak gewaardeerd
" Mediation is vooral geschikt voor situaties van emotionele spanning", zegt Maureen Degueldre. " De werkgever heeft er alle belang bij om het in te zetten zodra hij ziet dat een interpersoonlijk conflict escaleert en voordat het ontaardt. De aanpak wordt vaak gewaardeerd door werknemers die zien dat de werkgever het probleem serieus neemt en het rechtstreeks aanpakt ." Is het beoefenen van mediation niet contra-intuïtief voor advocaten? " Het is meer een gemoedstoestand", zegt Olivier Rijckaert . "Advocaat zijn of een ander beroep uitoefenen heeft geen impact, zolang je maar bent opgeleid in mediation. Als mediators gebruiken we nooit juridische hulpmiddelen. We moeten onszelf deprogrammeren, onze advocatenhoed afzetten. Een van de bijzonderheden van het proces is dat de mediator niet zelf naar de oplossing zoekt: het zijn de partijen die ertoe worden aangezet om deze te creëren. De mediator begeleidt hen naar dit doel om de dialoog tussen hen te herstellen door middel van een reeks technieken - empathie, actief luisteren, herformuleren of zelfs geweldloze communicatie .
Meerdere toezeggingen
Wat zijn de ingrediënten van het recept? " Ten eerste moeten de partijen bereid zijn en akkoord gaan om hun toevlucht te nemen tot bemiddeling ", merkt Maureen Degueldre op. Vervolgens moeten ze een bemiddelaar aanstellen, waarbij ze ervoor zorgen dat er geen belangenconflict ontstaat. De bemiddelaar plant een eerste bijeenkomst om het proces uit te leggen. De bemiddelaar en de partijen ondertekenen vervolgens een bemiddelingsprotocol dat verschillende verbintenissen omvat, waaronder de essentiële verplichting tot vertrouwelijkheid. Vervolgens begint de bemiddeling zelf. Deze omvat over het algemeen drie tot zes sessies, min of meer gepaard gaand met enige onrust ." De overeenkomsten die worden bereikt, bevatten vaak originele aspecten, afgezien van puur financiële kwesties: erkenning van het geleverde werk, verbintenis tot niet-kleinering, enz. " Al deze belangrijke dingen, zelfs cruciaal voor de echte oplossing van het geschil, die een rechtbank nooit kan bevelen ", concludeert Olivier Rijckaert.
Interview door Christophe Lo Giudice